Op 23 oktober 1944 vond er een grote razzia actie plaats in Hilversum. Alle burgers werden met loeiende sirenes opgeschrikt door de bezetter omdat de mannen zich moesten melden bij het Sportpark voor de arbeid. Een van deze mannen was Jan Klinkert. In zijn dagboek heeft hij genoteerd wat hij meemaakte op deze zwarte dag.
Persoonsbewijs van Jan Klinkert. Bruikleen van de familie Klinkert.
Dagboekfragment Jan Klinkert, 23 oktober 1944. Bruikleen familie Klinkert.
‘’Maandag 23 oktober 1944
Om half 7 worden we gewekt door een tot drie maal herhaald geloei van een luchtalarm sirene. Al gouw veel mensen op straat. Aan honderden winkels hangen grote papieren aangeplakt. ‘Alle mannen van Hilversum van 17 tot 50 jaar om 9 uur melden in het Sportpark met medeneming van eetgerei, wollen dekens, warme kleding en schop of spade'. Alom grote consignatie.
Vele duiken onder. Ik had het plan ook, maar dan komt nog geweld met vervolg over drie die al doodgeschoten zijn, over handgranaten die in de huizen worden gegooid enzovoort. Ik naar de dokter die mij een briefje geeft in verband met mijn voet, evenwel met weinig hoop dat het zal geven. Gre is mee naar het Sportpark maar word niet toegelaten. Ik om half 11 met Hengeveld Wout van Dijk en enkele anderen er heen. Luidspreekwagens alom. In het dorp met bedreigingen aan hen die niet verschijnen. Het Sportpark is zwart van de duizenden na vele wederwaardigheden sta ik eindelijk met eindelijk ongeveer +/- 500 anderen in de rij voor een dokter. Ben om +/- 1 uur aan de beurt. Liep met een stok maar kreupelde hevig enzovoorts. Alles met pijn enzovoorts. Krijg eindelijk een papier in mijn hand gedrukt met een stempel en handtekening maar weet nog niet wat het betekend. Ik schaam me bij de duizend of meer die aan de andere kant van de tribune staan. We hopen het bewijs te hebben zijn afgekeurd, maar weet het niet.
Inmiddels komen nog steeds meer mannen het terrein op. Onophoudelijk komen Duitsers het terrein op met mannen die ze opgepakt hebben uit de huizen. Hilariteit verwekt een man die zich voorkomen als vrouw had verkleed, op een damesfiets met boodschappentas reed, maar toch tegen de lamp liep. Een paar mannen die van het waardeloze wachten een zenuwtoeval kregen bleven vrijwel zonder hulp, maar liggen schreeuwend en slaan terwijl de Duitsers medische hulp niet toestonden. Om vijf uur worden ze eindelijk per brancard weggevoerd.
Inmiddels word huis voor huis en het dorp doorzocht. Ook krijgt iemand die al twaalf uren aan een in touw is, totaal uitgeput tegen de gangdeur blijft hangen en het volgens zijn woorden niet kan schelen of er honderd mannen in huis zijn omdat hij al dood op is. Hoeft verder het huis niet te zien. Bij Hengeveld echter komen ze het huis van top tot teen doorsnuffelen. Willen daar nog een knijpkat inpikken, die mevrouw Hengeveld meer veel soebat weet te houden.
Om drie uur vertrekt de eerste colonne met enige duizenden met fietsen richting Amersfoort. Om vier uur gaat er een colonne zonder fiets, velen hebben niets bij zich, geen eetgerei, geen dekens, geen spade enzovoort. Nog steeds komen er meer bij van vitale bedrijven zoals luchtbescherming, gasfabriek, waterleiding, omroep enzovoort. Vrijwel alles stelt zich op in die lange rij. Ook klaar om weggevoerd te worden. Om vijf uur vertrekt er weer een grote troep. Eindelijk om zes uur mogen wij plotseling het terrein verlaten, na zorgvuldige controle van onze (bescherming). Om zeven uur vertrekt de laatste troep van het terrein naar Amersfoort. Allemaal voetgangers. In totaal schat ik het aantal dat weg is op 8 a 10 duizend. Ook Hengeveld en Wout van Dijk zijn vertrokken.
Ik ben om zes uur thuis tot onmetelijke vreugde van ons allen. Het is als door een oog van een naald geweest. Maar God heeft hierin een wonderlijke gebedsverhoring geschonken. Gaan om negen uur naar bed maar kunnen de hele nacht van emotie niet slapen. In de verte dreunt het maar steeds van zwaar vuren. Alle winkels bij gebrek aan mannen de hele dag gesloten."
Jan Klinkert had als kind polio, waardoor hij altijd een mank linker been heeft gehad. Hij heeft een operatie gehad aan zijn achilles om beter te kunnen lopen. Jan moest hiervan herstellen, waardoor hij alsnog mank liep. Dit is de reden dat hij thuis mocht blijven. De vrouw en twee kinderen van Jan waren dolblij dat hij bleef
Dit gezin is dus gespaard gebleven door de naziterreur in Nederland. Helaas voor veel andere families is dit niet het geval. Duizenden gezinnen hebben abrupt afscheid moeten nemen van de vaders, mannen en zoons die moesten werken voor de Duitsers.
De dag na de razzia was de sfeer erg slecht in Hilversum. De sfeer was erg slecht, bedrijven lagen stil omdat de werknemers weg waren. Eten was lastig te vinden en de overgebleven mannen waren bang om toch nog door willekeur van de straat geplukt te worden. Ook hier schreef Jan Klinkert over in zijn dagboek.
Dagboekfragment Jan Klinkert, 24 oktober 1944. Bruikleen familie Klinkert.
‘’Dinsdag 24 oktober 1944
Net me met m’n papier eens zonder vrees op straat gewaagd. Er is overal zowat geen Duitser te zien. Alles is rustig maar de makkers hebben bijna geen brood. De melkboer staat bij zijn klandizie van 7 tot 1 in de rij, en krijgt dan 25 % van zijn normale rantsoen. Er wordt natuurlijk nergens wat bezorgd. vele zaken gesloten wegens mannengebrek. Ook nog veel bakkers, slagers, groenteboeren, melkboeren enzovoort zijn weg. Alles is plotseling schaars. Inmiddels hoor ik dat enkele zijner kennissen na veel sensaties toch nog een vrijstelling hebben gekregen. Een der vriends die gepakt was en op transport gesteld naar Amersfoort is onderweg wegens uitputting uitgevallen. Het gelukt hem Amsterdam weer veilig te bereiken. Voor hen die niet in het Sportpark geweest zijn is het nu natuurlijk niet veilig op straat. Als er controle komt zijn ze de sigaar. Je ziet dan vrijwel geen man tussen 17 en 50 jaar meer buiten.
Ik ben voor Gre weer op brood uit geweest en heb eindelijk een kunnen krijgen. Na twee uur wachten had ik verder nog een liter standaard en een halve liter tapte. Geen groente, geen aardappels, nergens. Maar even afwachten. We kunnen ons nog wel even redden/ het dreunt nog de hele morgen in de veste. Tegen de middag breekt de zon door en komen er gelukkig eens wat vliegtuigen over. Naar men zegt zijn vandaag de andere plaatsen in het Gooi het slachtoffer van de spotting. Er komen berichten binnen dat de mannen per fiets vertrokken zijn en de omgeving van Ede zit. Vervolgende voetgangers schijnen te werken in de omgeving van Amersfoort."
Reactie plaatsen
Reacties