Oktoberrazzia 1944

Op 23 oktober 1944 werd Martinus Hendrikus Klaver samen met duizenden andere Hilversumse mannen opgepakt en meegenomen als dwangarbeider. Martinus kwam uiteindelijk in Bramsche terecht, boven Osnabrück. In Bramsche legde hij in een kleine zakagenda zijn belevenissen als dwangarbeider vast. Martinus overleefde de verschrikkingen. Vlak na de oorlog heeft hij de notities uit zijn zakagenda omgezet tot een in detail uitgeschreven dagboek over de maanden die volgden na de Oktoberrazzia. Het dagboek is in 1999 getranscribeerd door een familielid van Martinus, mevrouw Troost. De transcriptie is door ons uitgetypt, zodat de woorden van Martinus voor iedereen beschikbaar zijn.

Op 23 oktober 1944 werden bijna 4.000 mannen uit Hilversum door de bezetter afgevoerd naar Kamp Amersfoort. Vanuit dit kamp werden velen gedwongen hun reis voort te zetten naar verschillende dorpen in Duitsland. Onder de dwangarbeiders bevond zich Hendrikus Dirk Verhoef, geboren op 8 augustus 1908.

William Stephan Lieuwen was één van de jongste slachtoffers van de Oktobberrazzia van 1944: hij was net 18 jaar toen hij werd opgepakt. William Lieuwen heeft de oorlog niet overleefd.

Op 23 oktober 1944 werden bijna 4.000 mannen uit Hilversum door de bezetter afgevoerd naar Kamp Amersfoort. Vanuit dit kamp werden velen gedwongen hun reis voort te zetten naar verschillende dorpen in Duitsland. Onder de dwangarbeiders bevond zich Marinus Cornelis van der Lee, geboren op 2 januari 1906.

Op 23 oktober 1944 vond er in Hilversum een grote razzia plaats. Alle mannen tussen de 17 en 50 jaar oud moesten zich per direct melden bij het Hilversumse Sportpark. Eenmaal aangekomen werden ze medisch gekeurd en vervolgens op transport gezet naar Amersfoort om dwangarbeid te verrichten voor de Duitse bezetter. In twee dagen tijd werden er in totaal rond de 4.000 Hilversumse mannen weggevoerd.

Rond 2021 voegden we de tweede bekende bekendmaking van de Oktoberrazzia toe aan onze collectie. Net als het andere exemplaar van de Gemeente Hilversum was ook dit affiche beschadigd, vermoedelijk doordat het van de muur was getrokken. Met behulp van een fotobewerkingsprogramma en door vergelijking met andere bekendmakingen hebben we het oorspronkelijke uiterlijk van het affiche kunnen reconstrueren.

Aangezien veel Duitse mannen aan het front waren ingezet, ontstond in nazi-Duitsland een nijpend tekort aan arbeidskrachten. Toen de groots opgezette wervingscampagne niet het gewenste resultaat opleverde, werd gedwongen tewerkstelling de norm. Aanvankelijk werden alleen de mannen tussen de 18 en 35 jaar opgeroepen. In de loop van de oorlog werd de leeftijd voor de arbeidsinzet telkens verruimd. De bezetter organiseerde razzia's. Bij deze grootschalige 'uitkamacties' werden soms wel duizenden mannen opgepakt. Veel mannen probeerden de gedwongen tewerkstelling te omzeilen door onder te duiken. Regelmatig verborgen de mannen zich in hun eigen woning; bijvoorbeeld op zolder, in de kelder, of achter een kast.

Op 23 oktober 1944 vond in Hilversum een grootschalige razzia plaats. Onder begeleiding van loeiende sirenes werden alle inwoners opgeschrikt door de bezetter, die beval dat alle mannen zich moesten melden in het Sportpark voor verplichte arbeid. Een van hen was Jan Klinkert. In zijn dagboek legde hij vast wat hij op deze zwarte dag meemaakte.

Eén van de Hilversumse mannen die tijdens de Oktoberrazzia van 1944 is weggevoerd naar Amersfoort was Paul Hogendoorn, geboren op 28 januari 1900. Paul Hogendoorn overleed in 1945 aan uitputting in Duitsland door de slechte arbeidsomstandigheden. Hij werd 45 jaar.