Johannes Willibrordus Pel werd op 7 november 1895 geboren in Hilversum. Hij was eigenaar van een drukkerij en runde een boek- en kantoorwinkel onder de naam Pel’s Electrische Drukkerij en Boekhandel, gevestigd aan de Veerstraat 16 in Hilversum. Daarnaast gaf hij zijn eigen krant uit, getiteld De Noord en Oost.
Trouw
In 1943 werd Johannes Willibrordus Pel benaderd door het verzet. Hij beschikte namelijk over de perfecte drukpers om illegale verzetskranten te produceren. Pel stemde toe en begon met het drukken van Trouw, een ondergrondse krant. Dat was geen eenvoudige opgave: voor papier waren bonnen nodig, en een grote hoeveelheid papier inkopen zou direct argwaan wekken bij de Duitsers. Om dit te camoufleren, drukte Pel tegelijkertijd zijn eigen krant zo veel mogelijk mee.
Hij moest uiterst voorzichtig te werk gaan. Zijn medewerkers mochten van niets weten, dus werkte hij 's nachts alleen. De gedrukte kranten werden vervolgens opgehaald door twee mannen die opereerden onder de schuilnamen 'Wout' en 'Jaap'.
Verraad
Naast het probleem van de papierbonnen dreigde er nog een ander gevaar: de steeds nauwere banden tussen Trouw en de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (L.O.). Toen leden van de L.O. werden opgepakt, nam het risico voor mensen binnen de illegale pers toe. Uiteindelijk ging het mis. 'Wout' werd gearresteerd, gevolgd door meerdere anderen die betrokken waren bij het uitgeven van Trouw.
Wie Johannes Pel heeft verraden, is nooit met zekerheid vastgesteld. Maar op maandag 20 maart stond de Sicherheitsdienst in zijn winkel: twee Duitsers en twee Nederlanders.
Zijn dochter Trees vertelde later:
"Mijn tante stuurde me naar de groenteboer om aardappelen te halen. Ik kwam terug en stapte de winkel in. Er stond een klant in een grijze broek en een blauw jasje. Vreemd genoeg stond hij op zijn gemak zijn boterhammen op te eten. Ik liep door naar de keuken en vond daar mijn zus Fie in tranen. Op de trap kwam ik nog twee vreemde mannen tegen. Fie ging ook naar boven en begon te schelden dat het geen stijl was om zomaar iemand van huis te halen en hoe het nu verder moest met ons. Mijn vader was rustig bezig wat spullen in een koffer te doen en een van de mannen schreeuwde naar mijn zus dat ze voor haar uitlatingen ‘de kogel zou kunnen krijgen’. Toen kwam mijn vader de trap af, kuste ons en zei dat hij gauw weer terug zou komen. Mijn zus Riet hoorde het nieuws pas toen ze uit school kwam."
Volgens een andere bron ging de overval zo snel dat Fie het waarschuwingsbelletje in de gang niet meer kon indrukken. Pel zou bij zijn vertrek zijn kinderen nog snel driehonderd gulden in handen hebben gedrukt.
Buurmeisje Betty Kuijper beschreef later in haar memoires:
"De Duitsers hebben de hele dag alles in de drukkerij en het huis doorzocht. Fie gooide in paniek een stapeltje illegale krantjes uit het raam naar de buren." Haar moeder, mevrouw Kuijper, raapte de krantjes vliegensvlug op. Pas tegen de avond werd het onderzoek afgerond, en moest Pel mee met de bezetters.
Op 16 oktober 1944 kwam Johannes Pel aan in concentratiekamp Neuengamme. Daar overleed hij op 13 maart 1945.
Bidprent Johannes W. Pel (voorkant). Collectie Hilversum in de Oorlog
Bidprent Johannes W. Pel (achterkant). Collectie Hilversum in de Oorlog
Geraadpleegde bronnen
Reactie plaatsen
Reacties