De Hilversumse Jan Klinkert woonde met zijn gezin aan de Hyacintenlaan 80. Tijdens de bezetting hield hij een dagboek bij welke ruim 400 pagina’s beslaat. Het dagboek bevat een schat aan in formatie over de bezetting en bevrijding van Hilversum. In dit artikel staan de belevenissen van het gezin van Klinkert tijdens de Bevrijdingsdagen centraal. Met andere woorden, dit is de bevrijding van Hilversum door de ogen van Jan Klinkert. Om de authenticiteit van het dagboek te bewaren zijn de passages uit het dagboek zoveel mogelijk één op één overgenomen. Ook schrijf- en spelfouten en het (wel of niet) gebruiken van hoofdletters en interpunctie zijn letterlijk overgenomen. Enkele passages zijn weggelaten.
Dagboek van Jan Klinkert met zijn persoonsbewijs. Bruikleen van de familie Klinkert
Vrijdag 4 mei '45
Klinkert opent de dagboekpassage van 4 mei 1945 met een klacht over het slechte weer.
Hele morgen stromende regen. [...] Gister mijn radio-toestel weer opgediept het welk er gelukkig nog helemaal ongeschonden uitziet. We hopen nu maar spoedig op electriciteit zodat we weer kunnen luisteren. Overigens kom je het nieuws toch wel te weten want de hele wereld heeft een kristalontvangertje in huis.
Guur, koud, hagel. Geen voedselvoorziening door de lucht. Hele dag alles rustig en 's avonds om 9 uur loopt Zoet nog even aan om te horen. Plotseling wat gehol op straat en dan: Mijnheer Klinkert, Mijnheer Klinkert, het is vrede, vrede, vrede schreeuwt Miep Hengeveld. Wij hollen naar buiten toe. Ieder heeft het bij geruchte gehoord maar is het officieel? We nemen het bij voorbaat maar aan en wat dan volgt aan Jool is onbeschrijfelijk. Gré en ik laten alles in de steek met wel 20 mensen huppelen wij bij de Poel in z'n voorkamer rond de tafel, het huis door, de straat op in de ronde kring, 20, 50, 100, 200 mensen oud en jong. We zingen we juichen, we lachen, we doen alles wat maar gek is. We zingen stilstaand het Wilhelmus, we schreeuwen Hoepeldehoep zat op de stoep enz We juichen Oranje boven enz. Enfin. alles is uitgelaten. Er verschijnen nationale kleuren, meisjes in rood wit blauwe rokjes, Oranje lichtkogels, gestolen van de Duitsers We hossen, hebben dan die bij de hand en dan die in de arm. Dwalen op 't laatst af in de richting van het Centrum waar midden op straat grote vreugdevuren branden totdat honderden mensen ons plotseling tegemoet komen hollen, opgejaagd door een Mof met een revolver in de hand die maar in de lucht staat te knallen en in woord en gebaar optreedt alsof hij heel Hilversum zal uitmoorden.
Kristalontvanger (radio) gemaakt van een sigarettenkistje. Collectie Hilversum in de Oorlog
Enfin. Wij gaan ook in de richting van huis maar bij Wout van Dijk gekomen worden we met gejuich begroet daar alle leden van de pomp daar een borreltje kunnen halen. Gré ook één, ik twee staande achter de toonbank maar dan komen plotseling zoveel liefhebbers dat er geen glazen genoeg meer zijn en onze glazen door anderen worden overgenomen We krijgen nog een sigaret en de dames een stuk taai maar daar de Duitsers in de omgeving weer gaan knallen gaan we maar naar huis, hoewel de Club van de Pomp bij [...] het feest tot diep in de nacht voortzet
Om elf uur naar bed terwijl we de moffen nog steeds in de straten horen knallen maar dan laait in een andere wijk de feestvreugde nog weer op Eerst om half drie val ik in slaap maar ben om 5 uur alweer wakker en sta om 6 uur op. Alles rustig, stil, geen feestvreugde, geen vlaggen niets. Officieel zou dan volgens het gerucht des morgens om 8 uur van 5 mei de wapenstilstand ingaan.
Zaterdag 5 mei '45
Daar begint de rumoerigste en heerlijkste dag van vele jaren. Het begin is prozaïsch met aardappels schillen en vloer vegen maar al vroeg, om 7 uur, hoor ik dat overal in het dorp gedrukte nummers van "Trouw" aangeplakt zijn met het officiële bericht van Capitulatie [...] Ons geïmproviseerd vlaggetje komt aan het huis te zitten maar nauwelijks zit het of we worden gewaarschuwd dat de moffen zwaar gewapend in het dorp represailles voeren. Maar het blijkt loos alarm Dan beginnen overal de vlaggen te komen. Straatnaam bordjes zoals Prinses Julianalaan Prins Bernhardstraat en dergelijke worden direct in ere hersteld en met oranje omkleed. De gedenksteen bij de Prinses Julianaboom die "ondergedoken" is geweest ligt plotseling weer op z’n plaats. Vlaggen van de torens, oranje etalages, alsof alles weken van te voren kant en klaar stond.
'T is overal zingenen juichen en als nu en dan een zware 4 motorige Amerikaan laag overkomt stijgt de vreugde ten top. Als Theo gevoed is en de kinderen met oranje truitjes of sjerpen en strikken uitgerust zijn gaan Gré, ik met Greethje, Elly het dorp in Ongelofelijk druk met een pracht stemming En nu weer het gekke van deze hele laatste tijd: daar tussen door Duitsers, gewoon bewapend, op motoren of fietsen of paardenwagens of auto's en geen Canadees te zien. De Duitsers beweren dat slechts één plaatselijke Commandant in Holland gecapituleerd zou hebben maar die van Hilversum niet zodat onze feestvreugde voorbarig zou zijn. [...] We juichen door en dit kunnen ze nooit meer keren! Plotseling wordt er druk gevent met Oranje, met platen van de Koningin, met Engelse vlaggen, met Amerikaanse vlaggen enz. De ondergrondse pers is plotseling officieel nieuws geworden. De radiodistributie geeft de nieuwsberichten van de BBC door.
Aan de AVRO studio wappert de Nederl. driekleur met grote oranje vlaggen en die moffen stappen in en uit. Wonderlijk, wonderlijk. En bij dat alles is het oranjezonnetje doorgekomen dat de temperatuur wat milder maakt. Door het dorp de hele morgen marcheren tamboers van de postharmonie.
Van Gend & Loos rijdt met karen vol juichende jongens en meisjes. De officiële BS (Binnenl. Strijdkrachten) zijn nog niet opgeroepen maar staan klaar om bij het eerste sein in dienst te treden. Het is nu half twee. Ik ga even op de fiets het dorp in om straks na vier uur weer met vrouw en kinderen mee te gaan.
De hele dag zijn van de BS de 25 leden van de sabotage-ploeg officieel bezig met het ophalen van NSB’ers oa […] en Fijn en consorten.
Toch wordt na de middag ietwat gedrukt In Amersfoort zouden de geallieerden op tegenstand stuiten. Hilversum is één en al feest maar overigens is nergens in het Gooi één vlag te zien. Door de opgepakte mensenmenigte op de Groest, Kerkbrink en Kerkstraat jakkeren Duitse vrachtauto’s met moffen er op met machinepistolen. Een enkele keer schieten ze eens even in de lucht maar het meest schrik jagen die schoften aan door de roekeloze snelheid waarmee ze door de mensenmenigte heen jakkeren zodat op de Groest een man achterwaarts dwars over Elly in het wandelwagentje gesmeten wordt. De schoften lachen er ook nog om.
Straatnaambord Prinses Julianalaan in ere hersteld. Foto De Groot Hilversum. Collectie Hilversum in de Oorlog
Dan komt officieel het bericht door dat de Duitse generaal voor West Nederland de capitulatie vooralsnog niet accepteert. De pessimisten gnuiven er van en profeteren een bloedbad, hebben het over bloedige gevechten in Laren, in Soest en Amersfoort enz enz. Men waarschuwt ons niet meer het dorp in te gaan In Loosdrecht zouden velen gearresteerd zijn door de moffen en in Hilversum zou de ondergrondse, voor zover al in functie, ook al door de moffen aangepakt te worden Toch ga ik met Zoet per fiets het dorp door – flink getooid met oranje en er overkomt ons niets. Maar... de radio-distributie die vanavond de rede van de Koningin zou doorgeven, zwijgt dus helemaal in orde is het nog niet Tegen de avond begint het te regenen en de meeste vlaggen verdwijnen evenals 80% van de oranjestrikken op de jassen van de wandelaars. […]
Wegens slaaptekort van de afgelopen nacht gaan we maar heel vroeg naar bed.
Sinds dinsdag is er al geen brood meer maar bij onze bakker is het te krijgen morgenvroeg van 7 tot half negen zodat we op de morgen van
Zondag 6 mei '45
brood gaan kopen. Het aantal vlaggen in het dorp is niet groot maar bij de bakker hoor ik gelukkig optimistische berichten. Al spoedig neemt het aantal vlaggen weer toe ook al wegens meer pertinente berichten. In de Westerkerk Ds Lambooy wiens preek al enigszins op de komende totale bevrijding is gebaseerd In de mededelingen doet hij voorlezing van het laatste nieuws van de BBC waarop de na de dienst voor het eerst sinds 5 jaren 2 coupletten van het Wilhelmus zingen. In de Torenlaankerk begint de dienst onder Ds Laarman met 2 coupletten van het Wilhelmus, daarna 1 minuut stilte voor onze gevallenen.
Uit de kerk komende horen we dat Canadese officieren hier reeds aangekomen zijn voor besprekingen. Miep Hengeveld komt opgetogen aan met een Engelse sigaret los gebedeld van één van hun chauffeurs.
Het officiële bericht meldt dat het Capitulatie-protocol heden te Hilversum zal worden getekend. Vandaar duizenden in het dorp op de been om iets er van te kunnen zien. Om 1 uur komen enkele zeer laagvliegende bommenwerpers over, ter proviandering van het Gooi, gevolgd door wel 50 andere, alle vlak over de huizen en ze worden natuurlijk allen uitbundig toegejuicht.
'k Ga toen per fiets het dorp in, onder de Duitschers veel bedrijvigheid met inpakken en vertrekken en dergelijke. Gré naar de kerk en wij ’s avonds als de kinderen slapen samen nog even het propvolle centrum door. ’t Is feest, feest, feest Duizenden en duizenden op de been hoewel er nog niets is. Sommigen hebben oranje-nevelbommen op zak die ze op straat uitwerpen zodat zich grote oranje rookwolken ontwikkelen. "Om 9 uur binnen" is loos. Om 10 uur is het nog druk op straat.
Hilversumse burgers op een Engels legervoertuig van de 49th West Riding Division (Polar Bears). Foto Hugo van der Valk. Collectie Hilversum in de Oorlog
Maandag 7 mei
Om 6 uur sta ik al op – ben om 7 uur op de Groest en omgeving waar duizenden al staan te wachten. 't Is al oranje, rood-wit-blauw. Eng. vlaggen, Amerik vlaggen, meisjes met bloemen enz. enz. De verzetsbeweging is in actie gekomen Ontzettende drukte, pracht weer, zon, vlaggen, feest. Tot half tien sta ik te wachten bovenop mijn fiets tegen een lantaarnpaal "Ze komen er aan". "Ze komen tussen 2 en 4" "Ze komen morgen’’ Enfin, om 10 uur naar huis. Met moeder en de kinderen weer er op af. Even de Emmastraat op en neer gewandeld en plotseling oorverdovend gejuich van de duizenden De eerste tanks en legerauto’s komen aanrollen, onder een regen van bloemen, serpentines en confetti. De volgende auto’s en tanks zijn al afgeladen vol met jongens meisjes heren en dames. Verdere bijzonderheden zal de pers nu wel vermelden.
Maar wat niet in de pers staat: de honger is ontzettend groot Wij trachten al enigen tijd adressen te weten te komen van mensen die niets meer hebben. Nu horen wij ze plotseling in onze naaste omgeving. Letterlijk geen kruimel eten meer in huis. Leven nog van sla Vallen nu en dan flauw. Aan 7 gezinnen hebben wij nu al levensmiddelen verstrekt. Voor de eerste dagen aardappelen, erwten capucijners tarwe en rogge. De dank is overal ontroerend en vaak met tranen gepaard.
Er is vandaag weer nergens brood maar vandaag schijnt de Centrale Keuken voor ieder eten beschikbaar te stellen. De komende rantsoenen voor a s Donderdag worden bekendgemaakt en ze zijn in onze oren fantastisch Om 1 uur weer thuis Daarna komen weer vliegtuigen over die eten afwerpen
Heerlijk weer, met een zacht zonnetje. Sinds vele dagen voor 't eerst weer de deuren wijd open
Vanmorgen vroeg nog jakkerden de moffen op auto's en motoren roekeloos wild door de drommen mensen maar dat is nu afgelopen Als ik vanmiddag nog weer het dorp in ga rijden de Canadese auto’s afgeladen met jongens en meisjes door het dorp onder algemeen gejuich De soldaten worden overstroomd om handtekeningen te geven. Tegen 9 uur gaan Gré en ik nog even het dorp in. Het is één grote feestvreugde alom. In de Kerkstraat een stoet van wel 1000 jongelui aan het hollen en hossen. Meiden die vroeger met moffen gingen worden door jongens de haren afgeknipt. Het ophalen van NSB’-ers is in volle gang Ze moeten met de handen omhoog voor de BS mannen uitlopen, uitgejouwd en -gehuts door de straatjeugd.
Engels legervoertuig van de 49th West Riding Division (Polar Bears) rijdt Hilversum binnen. Foto Hugo van der Valk. Collectie Hilversum in de Oorlog
Reactie plaatsen
Reacties