De Tweede Wereldoorlog liet diepe sporen na, vooral in de Joodse gemeenschap. De nazi’s presenteerden Joden als onmensen, met grootschalige antisemitische propaganda en systematische vervolging. In Nederland werden ruim 100.000 Joden vermoord – 73% van de Joodse bevolking. Ook in Hilversum was de impact groot: van de circa 2.400 Joodse inwoners overleefden slechts 200 de oorlog.
Gonda Jacobs is in 1887 geboren in Zutphen. In 1909 verhuisde ze met haar vader, tante en zus naar Hilversum. In 1922 begon ze als 2e assistente bij de openbare leeszaal aan de 's-Gravelandseweg 55 in Hilversum. In 1941 werd ze vanwege haar Joodse afkomst ontslagen. Op 14 mei 1943 is Gonda Jacobs vermoord in Sobibor.
Op 8 mei 1945 werd de Commissie voor Oorlogspleegkinderen (OPK) opgericht. De Commissie was opgericht om na de Tweede Wereldoorlog de voogdij te regelen over Joodse kinderen die tijdens de oorlog ondergedoken hebben gezeten. Meteen na de oorlog brak er een strijd uit tussen het voormalige verzet en de gedecimeerde Joodse gemeenschap over de opvang van de kinderen.
In februari 2018 werd tijdens de verbouwing van een huis aan de Loosdrechtseweg 146 te Hilversum, verstopt in het plafond, een aantal documenten gevonden. Ze bleken afkomstig te zijn van het gezin Eisner-Abramowitz.
De familie Hamel is onder meer bekend van de Gooische Metaalhandel I. Hamel & Zonen. Jacob Hamel (1892) was één van de drie broers die het bedrijf leidden. In 1911 trouwde hij met Fenny de Vries (1888). Het echtpaar kreeg vier kinderen: zonen Israël (Ies, 1912), Philip (Flip, 1916) en Abraham (Bram, 1926), en dochter Evaline (Eef, 1914). Een groot deel van het gezin woonde aan de Gijsbrecht van Amstelstraat 100 in Hilversum. Eef woonde met haar man Philip (Flip) Krant in Bussum. Flip Hamel verhuisde na zijn huwelijk met Sara (Liny) Bolle in 1941 naar een woning aan de Vaartweg 83a. Vier gezinsleden overleefden de oorlog niet.
Tijdens de bezetting van Nederland door nazi-Duitsland werd de bewegingsvrijheid van Joodse inwoners geleidelijk ingeperkt. Het begon met een verbod op het uitoefenen van diverse werkzaamheden, en eindigde met de gedwongen transporten naar concentratie- en vernietigingskampen in Oost-Europa. In dit artikel worden de ingevoerde maatregelen belicht, met een nadrukkelijke focus op (de gevolgen voor) de gemeente Hilversum.
Henri Emile (Hans) Mossel werkte voor de oorlog als muzikant bij de AVRO. Begin 1941 moesten alle mensen met een volledige of gedeeltelijke Joodse achtergrond zich melden bij het bevolkingsregister van hun gemeente. Op deze manier konden de Duitsers indexeren wie er Joods was en waar de Joden woonden. Joden kregen een bewijs van aanmelding dat ze bij zich moesten houden. In onze collectie hebben wij het bewijs van aanmelding van Hans Mossel.
Vóór de Tweede Wereldoorlog woonden er ongeveer 140.000 Joden in Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ruim 100.000 Nederlandse Joden vermoord door het naziregime. Van de overlevenden had een deel de oorlog overleefd door onder te duiken. Maar niet iedereen die ondergedoken was, overleefde de oorlog. Dit artikel gaat over het Amsterdamse gezin Biallosterski, vader Tobias (1888-1943), moeder Jeannette Johanna (1898-1943), dochter Margaretha Elisabeth (1926-1943) en zoon Frits Johan (1920-1973). Dit gezin besloot tijdens de Tweede Wereldoorlog onder te duiken. Alleen Frits Johan overleefde de oorlog.
